M.ychowska

dr Maria Żychowska – harcerka, historyk, archiwistka

Wierna harcerskim ideałomz zaangażowaniem i ofiarnie służy Ojczyźnie; czy to dokumentując historię na papierze, czy utrwalając na zamieszczanych tablicach i w nazwach ulic, czy odkrywając jej białe plamy, czy dzieląc się swą wiedzą w czasie licznych spotkań, czy wreszcie reagując na zło, które rozprzestrzenia się z ogromną siłą.

Od młodości swoje życie związała z harcerstwem. Posiada stopień Harcerki Rzeczypospolitej. Zaraz po wojnie prowadziła drużynę zuchową. W latach 1957-1964, po okresie politycznej odwilży, jako drużynowa 10 Tarnowskiej Drużyny Harcerek im. Partyzantów AK Oddziału „Regina II” wydatnie przyczyniła się do odnowy idei harcerstwa. Była organizatorką sześciu pierwszych rajdów szlakami batalionu partyzanckiego „Barbara” p.n. „Rajdów Braterstwa”. Przewodniczyła komisji historycznej przy Komendzie Chorągwi ZHP im. gen. J. Bema w latach 1958-1964, później przewodniczyła Tarnowskiemu Komitetowi Odrodzenia ZHP (1990-1992). Była organizatorką Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej w Tarnowie (1992-1998).

Jest autorką dwóch książek dotyczących dziejów lokalnego ruchu harcerskiego: ”Harcerstwo tarnowskie 1910-1975” oraz „Harcerstwo Ziemi Tarnowskiej 1910-1939”,a także licznych broszur, w tym „Jerzy Braun”, i artykułów w periodykach.

Dzieje tarnowskiego ruchu harcerskiego utrwaliła nie tylko we wskazanych publikacjach, ale również w kamieniu w dwóch pomnikach (w podtarnowskiej wsi Biała i w Dąbrach k. Ciężkowic) oraz w 11 pamiątkowych tablicach: 70-lecie Odsieczy Lwowskiej, Ostatnim Zapomnianym, Kapelani Harcerscy, 85-lecie Harcerstwa, Ks. Caliński, Jerzy Braun, Jerzy Wojnarski, Franciszka Czernecka, Andrzej Małkowski, Żołnierzom Szarych Szeregów. (w Tarnowie: w kościele ks. Filipinów - 5, na Starym Cmentarzu, na budynku „wodociągów” i w budynku MCDN, w Mościcach oraz w Dąbrach i w Grabinie).

Z jej też inicjatywy nadano 16 ulicom imiona zasłużonych tarnowskich instruktorów harcerskich. Była inicjatorką i komisarzem wystawy „Harcerstwo w dziejach Tarnowa 1910-1980”, której eksponaty dały początek powstania w Muzeum Okręgowym w Tarnowie odrębnej „Kolekcji Harcerskiej”. Warto podkreślić, iż wystawa ta zapoczątkowała, niezamierzone przez władze PRL, obchody 70-lecia ruchu harcerskiego w kraju. Była też organizatorką kolejnych Jubileuszy harcerstwa tarnowskiego (75,80,85). Jako kierownik Archiwum Państwowego utworzyła zespół archiwaliów poświęconych harcerstwu.

W latach 1994-1998 w diecezjalnym radiu „Dobra Nowina” prezentowała cotygodniowy cykl felietonów o tematyce społeczno-politycznej pod tytułem „Czuwaj” i raz w miesiącu prowadziła audycję z cyklu „Płonie ognisko”. Założyła Krąg Starszych Harcerek, m. in. wspierający młodzież i żywo reagujący na zagrożenia demoralizacji młodych ludzi.

Kontynuując badania historyczne poszerzyła swoje zainteresowania o zagadnienia konspiracji młodzieży w latach powojennych, które zaowocowały publikacją „Konspiracyjne organizacje młodzieżowe w Tarnowskiem 1945-1956”.

Przebadała w IPN obszerną dokumentację pozostawioną po tarnowskiej bezpiece. Owocem tego trudu jest jej trzytomowa publikacja o represjach stalinowskich w powiatach: tarnowskim, dąbrowskim i brzeskim pt. „Represje komunistyczne w Tarnowskiem 1945-1956”.

W 2012 przekazała do Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Juliusza Słowackiego kilkaset książek o tematyce harcerskiej, które stanowią tam odrębną kolekcję – uzupełnioną jeszcze w 2015 roku – a udostępnianą jedynie w czytelni.

W 1984 roku została powołana na członka Okręgowej Komisji w Krakowie w ramach Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. Nadal działa jako "Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej " (leg. z1972 r. przyznana przez Radę Ochronny Pomników Walki i Męczeństwa).

Działa w konwencie Obywatelskiego Porozumienia Osób i Organizacji na rzecz Tradycji i Niepodległości.

Odznaczenia:

Zasłużony działacz kultury - 1978

Za Zasługi dla archiwistyki - 1979

Za Zasługi dla ZHP - 1982

Złota odznaka - "Zasłużony w pracy PTTK wśród młodzieży" - 1982

Za Zasługi w rozwoju Harcerstwa Ziemi Tarnowskiej - 1985

 

Pro Ecclesia et Pontifice - 1993 ( przyznany przez Jana Pawła II )

Medal Miasta Tarnowa - 1998.

„Amicis Hominum” - ( kategorii edukacja i wychowanie) 2008

„Pro Publico Bono” - 2009

Pani Maria chętnie bezinteresownie dzieli się swoja wiedzą i swoimi badaniami ze społeczeństwem podczas licznych prelekcji i zamieszczając artykuły w miejscowych publikatorach.

Będąc członkiem Klubu Inteligencji Katolickiej wzbogaca tematykę spotkań, prezentuje swój dorobek naukowy, zamieszcza artykuły w biuletynie „Odpowiedź” .